Kiedy zaczynasz biznes, masz przed sobą jedno wyzwanie – przetestować pomysł na biznes. Działalność nierejestrowana to sposób na przetestowanie pomysłu bez ponoszenia wysokich kosztów.

Działalność nierejestrowana (nierejestrowa) to jest taka forma działalności gospodarczej w której możesz robić wszystko to, co robi przedsiębiorca, a pomimo to nie podlegasz prawie żadnym obowiązkom. Nie musisz mieć wpisu do Ewidencji Działalności Gospodarczej CEIDG czy rejestrować się jako płatnik ZUS.

Inaczej mówiąc, prowadząc ten rodzaj działalności, możesz:

  • sprzedawać produkty bezpośrednio, przez Allegro albo przez własny sklep internetowy
  • świadczyć usługi, zarówno firmom, jak osobom prywatnym
  • wystawiać rachunki
  • posługiwać się nazwą handlową
  • wynająć lokal na działalność (chociaż to się raczej nie opłaci – patrz dalej)
  • mieć wizytówki, pieczątkę i papier firmowy.

O tej formie działalności pisałem już w tym wpisie, który zresztą okazał się najpopularniejszym artykułem 2019 roku.

Kiedy mogę prowadzić działalność nierejestrowaną?

Są dwa główne warunki prowadzenia działalności nierejestrowanej:

  • w żadnym miesiącu kalendarzowym twoje przychody nie mogą przekroczyć połowy minimalnej płacy (czyli w 2020 roku poziomu 1300 zł)
  • w ciągu ostatnich 5 lat (60 miesięcy) nie prowadziłeś działalności gospodarczej (mowa tu o jednoosobowej działalności gospodarczej bądź spółce osobowej).

Czym działalność nierejestrowana różni się od normalnej działalności gospodarczej?

Działalność nierejestrowa ma przede wszystkim kilka zalet w stosunku do jednoosobowej działalności gospodarczej.

Tak przy okazji: napisałem książkę. Jeżeli masz więcej niż 10.000 zł oszczędności, jej przeczytanie Ci się opłaci

Majątek jak skała. Jedyna książka o tym, jak w praktyce ochronić swoje oszczędności przed inflacją. Same konkrety. Bez ściemy

  • Nie podlegasz obowiązkowi rejestracji w ewidencji działalności gospodarczej (CEIDG)
  • Możesz pominąć rejestrowanie się w ZUS i urzędzie skarbowym jako przedsiębiorca
  • Nie płacisz regularnych, comiesięcznych składek ZUS
  • Najczęściej nie ma potrzeby wynajmowania księgowej do comiesięcznych obowiązków księgowych, dzięki czemu oszczędzasz od kilkudziesięciu do ponad 200 zł miesięcznie.

Główną wadą w stosunku do normalnej działalności jest jej skala. Prowadząc działalność nierejestrową z definicji nie zarobisz więcej niż 1300 miesięcznie, a w praktyce będzie to raczej sporo mniej.

Dlatego taki rodzaj działalności raczej nie nadaje się na poważne źródło utrzymania (chyba, że mieszkasz w lesie i żywisz się korzonkami). Ja traktuję go raczej jako sposób przetestowania pomysłu na biznes i sprawdzenia, czy mam klientów – jeszcze zanim wejdę w poważne koszty prowadzenia firmy.

Czy działalność nierejestrowaną może prowadzić osoba niepełnoletnia?

Najkrócej – nie. Jako osoba niepełnoletnia jesteś co prawda osobą fizyczną, ale nie masz pełnej zdolności do czynności prawnych. Dlatego niestety nie możesz prowadzić działalności nierejestrowanej.

Jednak dla chcącego nie ma rzeczy niemożliwych. Widzę dwa sposoby, żeby to ominąć:

Nie każdy pomysł na biznes jest dobry. Jak znaleźć właściwy? Zrobiłem o tym krótki kurs PERFEKCYJNY pomysł na biznes.

  • spytać kogoś z rodziny, czy możesz na jego konto prowadzić działalność,
  • sprawdzić ofertę inkubatorów przedsiębiorczości – niektóre dają taką możliwość.

Czy mogę posługiwać się logo i nazwą handlową?

W tym temacie jest wiele nieporozumień.

Odpowiedź brzmi – tak, możesz. Możesz się nazwać „ABC Trading” albo „International Export-Import Polska”, albo użyć jednego z darmowych generatorów doskonale brzmiących nazw, które umieściłem w tym artykule []. Następnie możesz tę nazwę umieścić na szyldzie, papierze firmowym albo na pieczątce – i nikt ci nic nie zrobi.

To samo dotyczy graficznego logo. Jedynym ograniczeniem są zarejestrowane znaki towarowe innych firm. Korzystanie z nazwy lub logo łudząco podobnych do innej, zarejestrowanej marki może się skończyć pozwem cywilnym – a tego byś nie chciał.

Inna sprawa, że stroną umowy jesteś zawsze ty jako osoba. Więc na umowach czy rachunkach musi się koniecznie znaleźć twoje imię i nazwisko.

Jaką mogę zarejestrować domenę, kiedy prowadzę działalność nierejestrowaną?

Dowolną. Nie ma żadnych ograniczeń. O ile domena nie jest zajęta, to nie ma żadnych przeszkód, żebyś zarejestrował dowolną domenę i postawił na niej stronę www swojej firmy.

  • Berrolia
  • berrolia-luxury
  • berrolia-bezpieczenstwo

A przy okazji... Na tym blogu piszę sporo o zakładaniu firmy. Sam założyłem od zera firmę Berrolia, która robi wypasione samochodowe uchwyty na telefon.

Podobnie jest zresztą z profilem na Facebooku czy innych platformach. Możesz go zarejestrować pod wybraną nazwą albo pod nazwą z imieniem i nazwiskiem – co lepiej pasuje do twojej działalności.

Czy przy działalności nierejestrowej muszę płacić ZUS?

Są dwie odpowiedzi na to pytanie.

Krótka odpowiedź – zasadniczo nie. Na pewno nie musisz się rejestrować w ZUS i odprowadzać co miesiąc składek.

Ale żyjemy w Polsce i każdą prostą rzecz można skomplikować.

Jeżeli świadczysz usługi, to ZUS może je potraktować jako umowy zlecenia. I wtedy masz obowiązek odprowadzania od nich składek według przepisów ogólnych. Ta sprawa nie jest uregulowana w ustawie i w praktyce podlega za każdym razem interpretacji ZUS.

Ten problem jest tylko z usługami, natomiast nie dotyczy wytwarzania i sprzedawania produktów. Jeżeli robisz produkty typu rękodzieło albo sprzedajesz coś przez Amazon, składki ZUS cię nie obowiązują.

Jednak, jeżeli chcesz świadczyć usługi, lepiej przejdź się do swojego oddziału ZUS i spytaj, jak oni traktują działalność nierejestrowaną. Albo powiedzą od razu, albo poproszą cię o napisanie pisma o wydanie indywidualnej interpretacji. Tak czy tak – dowiesz się, na czym stoisz.

Jak się ma działalność nierejestrowana do ZUS na start?

Działalność nierejestrowa nie ma nic wspólnego z Ulgą na start czy obniżonym ZUS przez pierwsze dwa lata działalności. Po prostu w oczach ZUS nie jesteś przedsiębiorcą – i tyle.

Jeżeli będziesz przez jakiś czas prowadzić działalność nierejestrową, a potem twoja działalność się rozwinie, to będziesz nadal traktowany jak początkujący przedsiębiorca. Kiedy z formy nierejestrowanej przejdziesz na jednoosobową działalność gospodarczą, to nadal będzie ci przysługiwać 6 miesięcy ulgi na start i 24 miesiące obniżonego ZUS.

Przy jakich rodzajach działalności mogę prowadzić działalność nierejestrowaną?

W skrócie – przy większości rodzajów działalności nie ma przeciwwskazań, żeby robić to jako działalność nierejestrową.

Natomiast prawo działa w drugą stronę. Przy pewnych rodzajach taka forma działalności jest wykluczona. Dotyczy to tych biznesów, które podlegają koncesji, zezwoleniu albo wymagają wpisu do rejestru działalności regulowanych.

Tych rodzajów działalności jest całkiem sporo, jednak większość z nich nie ma praktycznego znaczenia dla działalności nierejestrowanej. Nie spodziewam się, że w tej formie będziesz prowadzić np. giełdę towarową albo kopalnię węgla.

Jednak jest kilka rodzajów, przy których mogę sobie wyobrazić działalność nierejestrową, natomiast prawo wprost tego zabrania. Są to na przykład:

  • ochrona osób i mienia, czyli działalność agencji ochrony
  • usługi detektywistyczne
  • prowadzenie działalności w zakresie gier losowych
  • instalacje lub naprawa niektórych rodzajów przyrządów pomiarowych, w tym tachografów
  • przechowywanie dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców, czyli archiwum akt osobowych
  • prowadzenie praktyki lekarskiej
  • prowadzenie indywidualnej praktyki pielęgniarek lub położnych
  • sprzedaż napojów alkoholowych
  • wyrób i rozlew wyrobów winiarskich, wyrób lub rozlew napojów spirytusowych
  • organizowanie imprez turystycznych
  • usługi pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego, poradnictwa zawodowego, pracy tymczasowej.

Pełną listę znajdziesz na tej stronie. Jeżeli twojej działalności nie ma na tej liście, to nie ma przeszkód, żebyś prowadził działalność nierejestrowaną.

Chyba że…

Jest jeszcze jedno ograniczenie. Nie jest to wprost zapisane w ustawach, ale przy pewnych rodzajach produktów i usług jesteś zobowiązany do bycia płatnikiem VAT. Wtedy w praktyce też nie da się prowadzić działalności nierejestrowanej.

Więcej o tym ograniczeniu przeczytasz pod pytaniem dotyczącym działalności nierejestrowanej i podatku VAT.

Co to są przychody z działalności nierejestrowanej i jak je obliczyć?

Przychody to jest wartość twojej sprzedaży. Nie myl ich z dochodami, bo dochody to inaczej zysk, czyli różnica między przychodami a kosztami.

Czyli licząc przychody z działalności nierejestrowanej musisz zsumować całą sprzedaż z danego miesiąca, ale bez odejmowania kosztów.

Tu jest pewien trik. Prawo, trochę sprzecznie z intuicją, mówi o „przychodach należnych”. Słowo „należny” znaczy, że np. w lutym trzeba uwzględnić nie tylko faktyczne wpłaty od klientów, które wpłynęły na konto w lutym. Trzeba też doliczyć wystawiony w lutym rachunek, którego klient jeszcze nie zapłacił.

Oczywiście ma to też dobrą stronę. Przychodem należnym w lutym nie będzie dla odmiany wpłata od klienta za fakturę, którą wystawiłeś w styczniu. Dzieje się tak, bo ta kwota została już uwzględniona w przychodach należnych w styczniu.

Niestety, jeżeli prowadzisz działalność nierejestrowaną, musisz ciągle kontrolować ten przychód należny. Jego suma nie może przekroczyć w żadnym miesiącu połowy minimalnej pensji. Jeżeli tak się stanie – masz obowiązek zarejestrowania działalności gospodarczej. Chociaż możesz się jeszcze ratować. O sposobach na ratowanie się z takiej sytuacji piszę pod jednym z kolejnych pytań.

Masz więcej pytań?

Przygotowałem darmowy materiał o działalności nierejestrowanej. Odpowiadam w nim na wszystkie te pytania, plus na wiele innych:

  • Kto i kiedy sprawdza, czy nie przekraczam limitu przychodów?
  • Co mam zrobić, kiedy zbliżam się do limitu przychodów w działalności nierejestrowanej?
  • Czy kiedy przekroczę limit, to z automatu staję się przedsiębiorcą? Co wtedy robić i czy mogę się jakoś ratować?
  • Jakie mam obowiązki? Czy muszę prowadzić rejestr klientów?
  • Czy płacę podatek dochodowy (PIT)?
  • Jaka obowiązuje mnie deklaracja PIT i jak obliczyć podatek?
  • A co z podatkiem VAT? Czy go płacę i ile?
  • Słyszałem, że kwoty mogą być netto albo brutto. O co chodzi i jak to się ma do działalności nierejestrowej?
  • Czy muszę mieć kasę fiskalną?
  • Czy wystawiam faktury lub rachunki? Jak taki rachunek powinien wyglądać?
  • Jakie jeszcze mam obowiązki, kiedy prowadzę działalność nierejestrowaną?

Żeby poznać odpowiedzi na te pytania, zapisz się poniżej na mój newsletter. Po potwierdzeniu, że chcesz odbierać ode mnie wiadomości, dostaniesz:

  • darmowego e-booka z odpowiedziami na wszystkie te pytania
  • zaktualizowany wzór rejestru sprzedaży, który musisz prowadzić przy działalności nierejestrowanej
  • wzór rachunku obowiązujący przy działalności nierejestrowanej.

(Jeżeli za chwilę nie dostaniesz ode mnie maila, sprawdź w spamie!)